## Mga Layunin

1. Maitindihan ang mga batayan na bumubuo sa estruktura ng pamahalaan ng Pilipinas.

2. Matukoy ang mga pangunahing tungkulin ng pamahalaan sa lipunan.

3. Maging kabahagi sa mga diskusyon tungkol sa mga isyu ng pamahalaan at lipunan.

Kontekstwalisasyon

Sa bawat siklab ng buhay, hindi maiiwasan ang papel na ginagampanan ng pamahalaan. Sa Pilipinas, ang ating pamahalaan ay may mahigit 120 taon ng kasaysayan, puno ng mga pagbabago at pagsubok. Mula sa pagiging kolonya ng ibang bansa hanggang sa pagkakaroon ng sariling kalayaan at pamamahala, ang estruktura ng ating pamahalaan ay nag-evolve at tumugon sa pangangailangan ng mamamayan. Alam mo ba na ang mga konsepto ng demokrasya, kagawaran, at mga lokal na pamahalaan ay lahat may sangkot na bahagi sa pagbuo ng ating pangaraw-araw na buhay?

Kahalagahan ng Paksa

Para Tandaan!

Sistemang Politikal

Ang sistemang politikal ng Pilipinas ay nakabatay sa demokrasya. Sa ilalim ng sistemang ito, ang mga mamamayan ay may karapatan na pumili ng kanilang mga lider sa pamamagitan ng mga halalan. Ang mga institusyon ng gobyerno, mula sa pambansa hanggang sa lokal na antas, ay naglilingkod sa mga mamamayan sa pamamagitan ng mga programang pangkaunlaran at mga serbisyong panlipunan. Ang pagkakaroon ng mga batas na nagtatakda ng mga alituntunin at regulasyon ay mahalaga upang masiguro ang kaayusan at kapayapaan sa lipunan.

• Demokrasya: Isang sistema kung saan ang kapangyarihan ay nasa kamay ng mga mamamayan. Ang mga tao ang bumoboto upang pumili ng mga lider na mangunguna sa kanila.

• Mga Halalan: Mahalagang proseso kung saan ang mga mamamayan ay bumoboto. Ito ay nagiging daan upang matiyak na ang kanilang mga opinyon at pangangailangan ay naririnig.

• Tungkulin ng Gobyerno: Ang gobyerno ay may tungkulin na protektahan ang mga karapatan ng mamamayan at magbigay ng mga serbisyong nakabubuti sa komunidad.

Istruktura ng Pamahalaan

Ang istruktura ng pamahalaan ng Pilipinas ay hinati sa tatlong sangay: ang Ehekutibo, Lehislativo, at Hudikatura. Ang Ehekutibo ang nangunguna sa pagpapatupad ng mga batas at polisiya, habang ang Lehislativo ang namamahala sa paggawa at pagsasaayos ng mga batas. Sa kabilang dako, ang Hudikatura naman ang nagtatanggol sa konstitusyon at ang nagbibigay ng hustisya sa mga mamamayan. Ang pagkakaroon ng balanseng ugnayan sa pagitan ng mga sangay na ito ay mahalaga upang masiguro ang maayos na pamamahala ng bansa.

• Ehekutibo: Ang sangay na nagtatakda ng mga polisiya at nagpatutupad ng mga batas. Ang Pangulo ang pinuno nito.

• Lehislativo: Ang sangay na bumubuo ng mga batas at nag-aapruba ng mga badyet. Binubuo ito ng Senado at Mababang Kapulungan.

• Hudikatura: Ang sangay na nagsisiguro na ang mga batas ay naipatutupad ng tama. Ang Korte Suprema ang pinakamataas na hukuman sa bansa.

Mga Lokal na Pamahalaan

Ang mga lokal na pamahalaan ay ang mga yunit ng pamahalaan na naglilingkod sa iba’t ibang antas ng komunidad, mula sa barangay hanggang sa mga lalawigan. Sila ang may pananagutan sa pagbigay ng mga serbisyong nakababatay sa pangangailangan ng kanilang mga nasasakupan tulad ng edukasyon, kalusugan, at imprastruktura. Ang mga lokal na lider ay madalas na nakakaalam ng mga isyu at pangangailangan ng kanilang komunidad, kaya't sila ang may kakayahang bumalangkas ng mga solusyong angkop at epektibo.

• Barangay: Ang pinakamaliit na yunit ng lokal na pamahalaan, na may direktang ugnayan sa mga mamamayan.

• Mahalagang Serbisyo: Sila ang nagbibigay ng mga pangunahing serbisyo tulad ng kalusugan, edukasyon, at seguridad.

• Pakikilahok: Ang mga mamamayan ay maaaring makilahok sa mga lokal na gawain at magbigay ng kanilang opinyon sa mga proyekto at patakaran.

Praktikal na Aplikasyon

• Paglahok sa mga halalan: Mahalaga na maging aktibo ang mga mamamayan sa kanilang karapatang bumoto. Ang iyong boses ay may kapangyarihang baguhin ang takbo ng pamahalaan sa iyong komunidad.

• Pagsali sa mga community meetings: Dito, maaari kang makinig at lumahok sa mga talakayan tungkol sa mga proyekto at isyu na nakakaapekto sa iyong barangay.

• Pagsusuri ng mga lokal na batas: Makakatulong ang pag-aaral sa mga umiiral na batas at regulasyon upang mas maunawaan ang mga karapatan at responsibilidad mo bilang mamamayan.

Mga Susing Termino

• Demokrasya: Isang sistema ng pamahalaan kung saan ang mga mamamayan ay may kapangyarihang maghalal ng kanilang mga lider.

• Ehekutibo: Sangay ng gobyerno na nagpapatupad ng mga batas at nangangasiwa sa pang-araw-araw na operasyon ng pamahalaan.

• Lehislativo: Sangay ng gobyerno na responsable para sa paglikha ng mga batas.

• Hudikatura: Sangay na nagsisiguro na ang mga batas ay isinasagawa ng naaayon sa konstitusyon.

Mga Tanong para sa Pagninilay

• Paano mo maipapakita ang iyong pagiging mahusay na mamamayan sa iyong komunidad?

• Ano ang mga paraan upang matulungan ang iyong lokal na pamahalaan sa kanilang mga proyekto?

• Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng kaalaman sa mga lokal na batas at patakaran?

Tuklasin ang iyong Barangay 

Sa mini challenge na ito, layunin mong tuklasin at suriin ang mga proyekto at batas sa inyong lokal na barangay. Makipag-ugnayan sa mga lokal na lider at alamin kung ano ang mga isinusulong nilang hakbang para sa kanilang komunidad. Magsagawa ng isang simple o virtual na panayam upang makuha ang kanilang mga pananaw.

Mga Tagubilin

• Magplano ng isang araw upang makipag-ugnayan sa mga lokal na opisyal sa iyong barangay.

• Magtanong hinggil sa mga proyekto at batas na kanilang pinapangasiwaan at kung paano ito nakakaapekto sa inyong komunidad.

• Gumawa ng isang maikling ulat (maaaring sulat o video) na magbubuod sa iyong mga natutunan.

• Ibahagi ang ulat sa iyong mga kaklase sa susunod na klase.