Tóm tắt về Cổ điển Xã hội học

Cổ điển Xã hội học | Tóm tắt truyền thống

Bối cảnh hóa

Để hiểu về xã hội học đương đại, việc biết đến những trụ cột hỗ trợ cho khoa học xã hội này là điều rất quan trọng. Ba nhà tư tưởng lớn là Émile Durkheim, Karl Marx và Max Weber được coi là 'Nhà kinh điển của xã hội học'. Học thuyết của họ không chỉ định hình xã hội học như một ngành học mà còn có ảnh hưởng sâu sắc đến cách chúng ta hiểu về xã hội hiện đại. Durkheim nhấn mạnh tầm quan trọng của các thể chế xã hội và sự liên kết xã hội; Marx thể hiện cuộc đấu tranh giai cấp và kinh tế như là động lực của xã hội; và Weber tập trung vào tính hợp lý và quan liêu như những đặc điểm trung tâm của các xã hội hiện đại. Những khái niệm này giúp hiểu từ các động lực gia đình đến các cấu trúc chính trị và kinh tế phức tạp.

Hơn nữa, những khái niệm mà các tác giả này phát triển vẫn tiếp tục có giá trị cho việc phân tích các vấn đề xã hội hiện tại. Ví dụ, các ý tưởng của Durkheim về sự liên kết xã hội có thể được áp dụng để hiểu về tầm quan trọng của các truyền thống và nghi lễ trong các cộng đồng hiện đại. Các lý thuyết của Marx về cuộc đấu tranh giai cấp thường được sử dụng để phân tích sự bất bình đẳng về kinh tế và xã hội, trong khi cách tiếp cận của Weber về tính hợp lý và quan liêu là cần thiết để hiểu cách tổ chức của các công ty lớn và chính phủ hiện đại. Hiểu rõ những lý thuyết này là nền tảng cho bất kỳ phân tích phê phán và có thông tin nào về xã hội mà chúng ta đang sống.

Émile Durkheim

Émile Durkheim là một trong những người sáng lập khoa học xã hội và được biết đến với những nghiên cứu về cấu trúc xã hội và sự gắn kết xã hội. Ông giới thiệu khái niệm 'sự kiện xã hội', ám chỉ đến những cách hành xử, suy nghĩ và cảm nhận bên ngoài cá nhân và mang một sức mạnh cưỡng chế. Durkheim tin rằng xã hội định hình các cá nhân thông qua những quy tắc và giá trị này, mà mỗi thành viên của xã hội đều hấp thụ.

Durkheim cũng phát triển ý tưởng về sự đoàn kết xã hội, mà ông chia thành hai dạng: đoàn kết cơ học và đoàn kết hữu cơ. Đoàn kết cơ học là đặc trưng của các xã hội truyền thống, nơi các cá nhân có những niềm tin và giá trị chung. Ngược lại, đoàn kết hữu cơ là đặc trưng của các xã hội hiện đại, nơi sự phân chia công việc tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các cá nhân, những người đảm nhiệm các vai trò chuyên môn.

Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là 'Tự sát', trong đó Durkheim sử dụng các phương pháp khoa học để nghiên cứu tỷ lệ tự sát ở các nhóm xã hội khác nhau. Ông kết luận rằng tự sát không chỉ là hành động cá nhân, mà còn liên quan đến các yếu tố xã hội như sự tích hợp và điều tiết xã hội.

• Sự kiện xã hội: những cách hành xử, suy nghĩ và cảm nhận bên ngoài cá nhân và có sức mạnh cưỡng chế.

• Đoàn kết cơ học: sự gắn kết xã hội dựa trên những niềm tin và giá trị chung, đặc trưng của các xã hội truyền thống.

• Đoàn kết hữu cơ: sự gắn kết xã hội dựa trên sự phụ thuộc lẫn nhau và phân chia công việc, đặc trưng của các xã hội hiện đại.

• Tự sát: nghiên cứu áp dụng các phương pháp khoa học để phân tích tỷ lệ tự sát và mối quan hệ của nó với các yếu tố xã hội.

Karl Marx

Karl Marx là một trong những nhà tư tưởng có ảnh hưởng lớn nhất trong xã hội học và kinh tế chính trị, nổi tiếng với lý thuyết vật chất lịch sử và phân tích phê phán chủ nghĩa tư bản. Marx lập luận rằng lịch sử xã hội là lịch sử của các cuộc đấu tranh giữa các giai cấp xã hội, chủ yếu giữa tư sản (những người sở hữu tư liệu sản xuất) và vô sản (công nhân).

Một trong những khái niệm trung tâm trong lý thuyết của Marx là 'siêu lợi nhuận', mô tả sự khác biệt giữa giá trị được tạo ra bởi lao động và tiền lương trả cho người lao động. Marx cho rằng sự khác biệt này đại diện cho sự bóc lột người lao động bởi các nhà tư bản. Hơn nữa, ông đã giới thiệu khái niệm 'tha hóa', mô tả cách mà người lao động trở nên tách biệt khỏi sản phẩm công việc của họ, nhân tính riêng của họ và các công nhân khác.

Marx cũng đã viết tác phẩm 'Tư bản', trong đó ông phân tích cách thức hoạt động của chủ nghĩa tư bản và chỉ trích những mâu thuẫn nội tại của nó. Lý thuyết về cuộc đấu tranh giai cấp của ông tiếp tục là công cụ mạnh mẽ để hiểu các bất bình đẳng xã hội và kinh tế hiện nay.

• Vật chất lịch sử: lý thuyết phân tích lịch sử thông qua các cuộc đấu tranh giữa các giai cấp xã hội.

• Siêu lợi nhuận: sự khác biệt giữa giá trị được tạo ra bởi lao động và tiền lương trả cho người lao động, đại diện cho sự bóc lột của chủ nghĩa tư bản.

• Tha hóa: quá trình mà người lao động trở nên tách biệt khỏi sản phẩm công việc, nhân tính của họ và các công nhân khác.

• Tư bản: tác phẩm phân tích và chỉ trích cách thức hoạt động của chủ nghĩa tư bản.

Max Weber

Max Weber nổi tiếng với phân tích hành động xã hội và quá trình hợp lý hóa của các xã hội hiện đại. Ông đã giới thiệu khái niệm 'hành động xã hội', ám chỉ đến những hành động xem xét hành vi của các cá nhân khác và được định hướng bởi điều đó. Weber cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của 'hợp lý hóa' như một quá trình trung tâm trong hiện đại, nơi hiệu quả và khả năng tính toán trở thành những giá trị chiếm ưu thế.

Weber đã viết về 'đạo đức Tin Lành' và 'tinh thần của chủ nghĩa tư bản', lập luận rằng một số giá trị tôn giáo, chẳng hạn như làm việc chăm chỉ và tiết kiệm, đã đóng góp vào sự phát triển của chủ nghĩa tư bản phương Tây. Ông cũng phát triển khái niệm 'mô hình lý tưởng', là những mô hình lý thuyết được sử dụng để phân tích và so sánh các hiện tượng xã hội.

Một trong những đóng góp quan trọng nhất của ông là phân tích về 'quan liêu', mà ông coi là hình thức tổ chức hiệu quả nhất, nhưng cũng cảnh báo về những vấn đề tiềm ẩn của nó, như sự phi nhân hóa và sự hình thức hóa quá mức. Quan liêu, theo Weber, được đặc trưng bởi các quy tắc rõ ràng, các cấp bậc xác định và các quy trình tiêu chuẩn hóa.

• Hành động xã hội: những hành động xem xét hành vi của các cá nhân khác và được định hướng bởi điều đó.

• Hợp lý hóa: quá trình nơi hiệu quả và khả năng tính toán trở thành những giá trị chiếm ưu thế trong xã hội hiện đại.

• Đạo đức Tin Lành và Tinh thần của Chủ nghĩa Tư bản: những giá trị tôn giáo đã đóng góp vào sự phát triển của chủ nghĩa tư bản.

• Mô hình lý tưởng: những mô hình lý thuyết để phân tích và so sánh các hiện tượng xã hội.

• Quan liêu: hình thức tổ chức hiệu quả với các quy tắc rõ ràng, các cấp bậc xác định và các quy trình tiêu chuẩn hóa.

Kết nối Đương đại

Các lý thuyết của Durkheim, Marx và Weber vẫn tiếp tục có giá trị cho việc phân tích các vấn đề xã hội đương đại. Ý tưởng 'sự kiện xã hội' của Durkheim, chẳng hạn, có thể được áp dụng để hiểu hành vi trong đại dịch COVID-19, nơi việc sử dụng khẩu trang và sự giãn cách xã hội trở thành những quy tắc được áp đặt và chấp nhận bởi xã hội.

Lý thuyết về 'cuộc đấu tranh giai cấp' của Marx thường được sử dụng để phân tích sự bất bình đẳng về kinh tế và xã hội hiện nay. Các phong trào công đoàn, đình công và biểu tình chống lại sự bóc lột lao động là những ví dụ về cách mà cuộc đấu tranh giai cấp thể hiện trong thế giới hiện đại. Sự chỉ trích của Marx đối với chủ nghĩa tư bản cũng có giá trị trong các cuộc thảo luận về sự tập trung tài sản và quyền lực trong tay một số ít tập đoàn.

Quá trình hợp lý hóa mà Weber đề cập có thể được quan sát trong các tổ chức hiện đại, chẳng hạn như các công ty lớn và chính phủ. Quan liêu, với các quy tắc và quy trình tiêu chuẩn hóa, vừa là một sức mạnh của hiệu quả vừa là một vấn đề tiềm ẩn về sự phi nhân hóa và sự hình thức hóa quá mức. Những lý thuyết này giúp hiểu sự phức tạp của các xã hội hiện đại và nhu cầu về những phê bình và cải cách.

• Sự kiện xã hội và COVID-19: những quy tắc xã hội như việc đeo khẩu trang và giãn cách xã hội.

• Cuộc đấu tranh giai cấp: phân tích về bất bình đẳng kinh tế và xã hội, các phong trào công đoàn và biểu tình.

• Hợp lý hóa và Quan liêu: hiệu quả và thách thức trong các tổ chức lớn và chính phủ hiện đại.

Ghi nhớ

• Sự kiện xã hội: những cách hành xử, suy nghĩ và cảm nhận bên ngoài cá nhân và có sức mạnh cưỡng chế.

• Đoàn kết cơ học: sự gắn kết xã hội dựa trên những niềm tin và giá trị chung, đặc trưng của các xã hội truyền thống.

• Đoàn kết hữu cơ: sự gắn kết xã hội dựa trên sự phụ thuộc lẫn nhau và phân chia công việc, đặc trưng của các xã hội hiện đại.

• Siêu lợi nhuận: sự khác biệt giữa giá trị được tạo ra bởi lao động và tiền lương trả cho người lao động, đại diện cho sự bóc lột của chủ nghĩa tư bản.

• Tha hóa: quá trình mà người lao động trở nên tách biệt khỏi sản phẩm công việc, nhân tính của họ và các công nhân khác.

• Hành động xã hội: những hành động xem xét hành vi của các cá nhân khác và được định hướng bởi điều đó.

• Hợp lý hóa: quá trình nơi hiệu quả và khả năng tính toán trở thành những giá trị chiếm ưu thế trong xã hội hiện đại.

• Mô hình lý tưởng: những mô hình lý thuyết để phân tích và so sánh các hiện tượng xã hội.

• Quan liêu: hình thức tổ chức hiệu quả với các quy tắc rõ ràng, các cấp bậc xác định và các quy trình tiêu chuẩn hóa.

Kết luận

Các Nhà kinh điển của xã hội học, đại diện bởi Émile Durkheim, Karl Marx và Max Weber, là điều cần thiết cho việc hiểu các cấu trúc và động lực xã hội. Durkheim cung cấp cho chúng ta một cái nhìn về cách mà các sự kiện xã hội và sự gắn kết xã hội định hình các hành vi cá nhân và tập thể. Marx, ngược lại, cảnh báo chúng ta về những bất bình đẳng và sự bóc lột vốn có của hệ thống tư bản thông qua lý thuyết về cuộc đấu tranh giai cấp và vật chất lịch sử. Weber bổ sung cho phân tích này bằng cách tập trung vào hợp lý hóa và quan liêu, nhấn mạnh tầm quan trọng của hành động xã hội để hiểu các xã hội hiện đại.

Ba nhà tư tưởng này không chỉ định hình xã hội học như một khoa học mà còn cung cấp những công cụ phê phán để phân tích và hiểu các phức tạp của xã hội đương đại. Những lý thuyết của Durkheim, Marx và Weber tiếp tục có giá trị trong việc phân tích các vấn đề xã hội hiện tại, giúp hiểu từ các hành vi xã hội trong các cuộc khủng hoảng như đại dịch COVID-19 đến các động lực quyền lực và bất bình đẳng trong các nền kinh tế hiện đại.

Việc nâng cao kiến thức về những tác giả này là điều cần thiết cho bất kỳ sinh viên nào của xã hội học. Hiểu rõ các lý thuyết của họ cho phép một phân tích phê phán và có thông tin về xã hội, góp phần tạo nên những công dân có ý thức và tham gia hơn. Tôi khuyến khích tất cả mọi người khám phá thêm về những nhà tư tưởng này và các tác phẩm của họ, sử dụng các khái niệm đã học để phản ánh về các vấn đề xã hội xung quanh chúng ta.

Mẹo học tập

• Đọc các tác phẩm chính của Durkheim, Marx và Weber để hiểu rõ hơn về lý thuyết và khái niệm của họ. Ví dụ bao gồm 'Tự sát' của Durkheim, 'Tư bản' của Marx và 'Đạo đức Tin Lành và Tinh thần của Chủ nghĩa Tư bản' của Weber.

• Tham gia các nhóm học tập hoặc diễn đàn thảo luận trực tuyến để tranh luận và nâng cao hiểu biết về các lý thuyết của các Nhà kinh điển trong xã hội học.

• Áp dụng các khái niệm đã học vào các tình huống thực tế hoặc nghiên cứu trường hợp đương đại để xác minh tính liên quan và khả năng áp dụng của các lý thuyết của Durkheim, Marx và Weber.